Iłża – urokliwa miejscowość strzeżona przez kamienną wieżę zamkową. Jednak ruiny zamku, to tylko niewielka część tego, co miasto ma do zaoferowania.
- ruiny zamku z wieżą widokową
- Muzeum Regionalne z kolekcją ceramiki
- piec garncarski
- zabytkowe kościoły
- Kopiec Tatarski – pamiątka z początków państwa polskiego
- miejsce bitwy z września 1939 r.
- kolejka wąskotorowa
- zalew z kąpieliskiem
- lody
Rycerze i zamki to coś dla Ciebie? To do Iłży!
Jeśli trafisz do Iłży, to od razu zauważysz zamek. No, może nie cały zamek, ale jego wieżę. Wieżę ostatecznej obrony, czyli stołp.
Zamek w Iłży powstał w XIV w., ale nie był siedzibą ani rycerza, ani króla. Z pewnością wyjątkowe jest to, że wybudowano go na zlecenie księdza. Oczywiście nie takiego zwyczajnego, ale najbogatszego w ówczesnej Polsce, czyli biskupa krakowskiego. Bo właśnie do biskupstwa krakowskiego należała wówczas Iłża i otaczające ją tereny.
Zamek stał się fortecą strzegącą miasta i pobliskich wsi. Do ruiny doprowadził go dopiero najazd szwedzki.
Dziś, poza wieżą, można obejrzeć dwie odbudowane komnaty i część murów. Na dodatek w każdy weekend na zamku można spotkać rycerzy!
Do wieży i ruin zamku prowadzą schody od ul. Podzamcze. Jest jeszcze strome wejście od ul. Św. Franciszka. Przy nim znajduje się parking samochodowy.
Ruiny zamku w Iłży można oglądać bezpłatnie. Płatne jest wejście na wieżę. Ale zdecydowanie, warto wydać kilka złoty, aby z góry obejrzeć okolicę.
Lubisz odpoczywać na wodą? To do Iłży!
Iłża ma coś dla amatorów kąpieli pod gołym niebem. Jest rzeka Iłżanka i co najważniejsze jest też jezioro z kąpieliskiem. A obok wypożyczalnia sprzętu i miejsca noclegowe w nowo wybudowanych domkach. Dla najmłodszych – plac zabaw. Dla starszych – siłownia. Co więcej jest i amfiteatr, a co za tym idzie – koncerty. Istotne jest, że bez problemy znajdziemy w pobliżu także coś do zjedzenia.
Lubisz góry? To do Iłży!
Dzięki temu, że Iłża położona jest na skałach wapiennych, woda wydrążyła w nich liczne wąwozy. Z pewnością, najbardziej okazałe z nich otaczają wzgórze zamkowe.
Wspinając się ścieżkami prowadzącymi przez dna wąwozów można poczuć się jak w pobliskich Górach Świętokrzyskich. A na pasmo Łysogór możesz popatrzeć z wieży zamkowej. Nawet nie potrzeba lornetki.
Iłża – dla zainteresowanych sztuką ludową i rzemiosłem
Jeśli spojrzysz na bilet, który kupiłeś wchodząc na wieżę zamkową w Iłży, okaże się, że jest tam napis Muzeum Regionalne w Iłży. Tak, istnieje takie muzeum. Mieści się w niewielkim, zabytkowym budynku, przy głównej ulicy Iłży – Błazińskiej.
W muzeum większą część ekspozycji stanowią wyroby z gliny. Dlaczego? Bo od wieków w Iłży lepiono z gliny. I to tak dobrze, że tutejsze wyrobu znane były w całym kraju. Najpierw powstawały garnki i inne naczynia. Potem także wyroby ozdobne. W muzeum zgromadzono cuda stworzone z gliny. Wyjątkowe są figurki różnych rozmiarów. Poszukajcie indyka;)
W sierpniu w Iłży odbywa się Jarmark Sztuki Ludowej. To idealna okazja, by obejrzeć i kupić dzieła od współczesnych twórców ludowych.
Z iłżeckim garncarstwem związane jest jeszcze jedno miejsce. To wyjątkowy piec garncarski, służący dawniej do wypalania wyrobów z gliny. Znajduje się przy ul. Wójtowskiej. O jego wyjątkowości decyduje kamienna obudowa. Powstała, by chronić okoliczne zabudowania przed pożarem.
Iłża – dyby na rynku
Jak każde średniowieczne miasto, Iłża ma rynek. Nie jest on wielki, ale znajduje się przy nim to, co najważniejsze. Kiedyś stał tu ratusz, dzisiaj jest urząd miasta, na którego ścianach są wmurowane stare herby. W wąskich kamieniczkach działają niewielkie sklepy. Dla złoczyńców i chętnych turystów – ustawiono dyby. Rynek warto odwiedzić w grudniu, by przyjrzeć się Jarmarkowi Bożonarodzeniowemu.
Z rynku już tylko krok do najważniejszej iłżeckiej świątyni.
Białe kościoły w Iłży
W Iłży istnieją trzy zabytkowe kościoły i każdy z nich jest biały.
Kościół – otoczony murami
Największy, w dodatku otoczony zabytkowym murem obronnym jest kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Świątynia liczy już blisko 400 lat. Jej prezbiterium zachowało cechy późnogotyckie. Za to, dobudowana od południa kaplica Świętego Krzyża, zwana też Kaplicą Szyszkowskich, to już przykład manieryzmu.
W kościele zachowały się barokowy ołtarz główny i stiukowe dekoracje na sklepieniu.
Kościół – koło szpitala
Druga biała iłżecka świątynia to maleńki kościółek św. Ducha przy ul. Błazińskiej. Obok niego znajduje się Muzeum Regionalne. Kościół wybudował w XV w. kardynał Zbigniew Oleśnicki. Budynek stanął obok wzniesionego w tamtym czasie szpitala, czyli przytułku dla ubogich i chorych.
Obecnie nie jest udostępniony do zwiedzania.
Kościół – z gotyckim obrazem
Trzecia, położona najdalej od centrum miasta, biała świątynia to kościół Matki Bożej Śnieżnej. Znajduje się przy ul. Staromiejskiej. Możliwe, że w tym miejscu stał pierwszy iłżecki kościół. Obecna budowla pochodzi z początku XIX w. Starsza o kilkadziesiąt lat jest dobudowana od południa kaplica św. Rozalii.
Świątynia przez lata skrywała wyjątkowo cenny obraz Matki Boskiej Śnieżnej. Dzięki przeprowadzonej niedawno renowacji okazało się, że powstał w XV w. Co więcej, obraz ten słynął kiedyś jako cudowny.
Lubisz poezję? To do Iłży!
Kolejną przyczyną, dla której warto odwiedzić Iłżę, jest poezja. Z Iłżą związany był Bolesław Leśmian. Nie tylko mieszkała tu jego rodzina, ale sam wielokrotnie bywał w Iłży. Co więcej pradziadek Leśmiana – Lewin Sunderland, założył tu pierwszą większą fabrykę porcelany. Do dziś, przy ul. Podzamcze stoi dom Sunderlandów. (Na lewo od wejścia na zamek) Na ścianie budynku znajduje się na tablica pamiątkowa poświęcona Leśmianowi. To w tym domu, a może w jego ogrodzie? powstał cykl erotyków „W malinowym chruśniaku”. W skrócie: poezje to efekt tego, że Bolesław zakochał się w Teodorze Lebenthal.
Kolejnym miejscem związanym z poetą jest Izba Pamięci Bolesława Leśmiana. Znajduje się przy Placu 11-listopada (wejście przez Punkt Informacji Turystycznej). Zgromadzono tu tomiki poezji oraz meble i sprzęty przybliżające czasy, w których tworzył Leśmian. Dodatkowo co roku w maju w Iłży odbywają się Dni Leśmianowskie.
Może interesuje Cię historia II wojny światowej? To do Iłży!
Wydarzenia II wojny nie ominęły Iłży. Miasto i jego okolice były sceną bitwy rozegranej między 6 a 9 września 1939 r. Wielu poległych w niej żołnierzy spoczywa na tutejszym cmentarzu.
Z walkami o niepodległość w kolejnych latach wojny związany jest pomnik Antoniego Hedy „Szarego”, stojący koło kościoła Wniebowzięcia NMP. Tablice poświęcone walczącym w czasie II wojny światowej można odnaleźć także przy głównym wejściu do świątyni.
Aby obejrzeć elementy uzbrojenia i inne pamiątki z okresu wojny – warto wstąpić do Muzeum Regionalnego w Iłży.
Iłża – historia z początków państwa polskiego
Niemal na skraju dzisiejszej Iłży, przy ulicy Staromiejskiej, wznosi się owalny kopiec. Mieszkańcy nazywają go od dawien dawna – Kopcem Tatarskim. Według legendy w tym miejscu mieli zostać pochowani Tatarzy, którzy zginęli w XIII w. w czasie napadu na gród.
W rzeczywistości kopiec to grodzisko, pozostałość po grodzie, który funkcjonował od XI do XIV w. Pełnił wówczas funkcję obronną. Z czasem przy grodzie, rozwinęła się osada. I tak zapewne zaczęła się historia miasta Iłża.
Iłża – kolej wąskotorowa
Na przeciwnym krańcu miasta. Przy ul. Błazińskiej znajduje się stacja kolejki wąskotorowej. Kolejka dojeżdża stąd do arboretum w Marculach. Chwilowo jest nieczynna z powodu budowy obwodnicy miasta.
Iłża – na koniec słodkie smakołyki
W Iłży działa kilka lodziarni. Jednak najbardziej znane są te przy placu 11 Listopada. Dwie najstarsze serwują lody gałkowe od pokoleń. Najciekawsza jest oferowana przez nie różnorodność smaków. Aż trudno się zdecydować. Hitem wśród najmłodszych koneserów lodów są dwa smaki: balonowy i smerfowy. Dla odważnych – lody rokitnikowe i marchewkowe.
Uwaga! Jest też coś dla wielbicieli cieplejszych słodkości. Po drugiej stronie placu 11 Listopada jest maleńka cukiernia (obok Punktu Informacji Turystycznej). A w niej między innymi najniższy makowiec na świecie;)